فریدریش وُهلر

 در سال ۱۸۲۸ به طریقه مصنوعی اوره تهیه کرد و رشته جدیدی به نام شیمی آلی به دیگر رشته های علوم افزوده شد.

برای مشاهده به ادامه مطلب بروید

فریدریش وُهلر (به آلمانی: Friedrich Wöhler ) (۱۸۰۰-۱۸۸۲) شیمی‌دان آلمانی بود. شهرت او بخاطر ساختن اوره از مواد معدنی است، گرچه یافته‌های او در شیمی بسیار گسترده‌تر است.

پیش از وهلر زیست‌شناسان تصور می‌کردند در گیاهان و جانوران نیروی حیاتی یافت می‌شود که در ساختن ویتامین‌ها، هورمون‌ها و سایر ترکیبات پیچیده دخالت دارد و ساختن این مواد را به صورت مصنوعی ممکن نمی‌دانستند. هنگامی که فریدریش وهلر در سال ۱۸۲۸ به طریقه مصنوعی اوره تهیه کرد نادرستی این نظر روشن شد و رشته جدیدی به نام شیمی آلی به دیگر رشته‌های علوم افزوده شد.

زندگی

فردریش وهلر، در ۳۱ ژوئیه سال ۱۸۰۰ در دهکده اِشِرسهایم نزدیک فرانکفورت آلمان چشم به جهان گشود. پدرش مردی تحصیلکرده و با قدرت بود، و خیلی زود فریدریش را به کسب علم و دانش واداشت. فردریش زیر نظر پدر قدرتمندش به تحصیل پرداخت و به معدن‌شناسی و شیمی علاقمند شد. به علت آزادی کاملی که پدرش به او داده بود می‌توانست کارهای خود را در یک آزمایشگاه شخصی که فراهم آورده بود دنبال کند.

وهلر جوانی ماجراجو و کنجکاو بود، از این رو به کارهای خطرناکی در آزمایشگاه دست می‌زد. حتی یکبار بر اثر بی احتیاطی، جوانی را به کشتن داد. وهلر در ۲۰ سالگی وارد دانشگاه ماربورگ شد. هدفش از ورود به دانشگاه، تحصیل علم پزشکی بود. او اتاقش را به یک آزمایشگاه پژوهشی تبدیل کرده بود و این کار زیاد مورد رضایت مقامات دانشگاه نبود. حتی استادش نیز او را به خاطر این کار چند بار مواخذه کرد. وهلر که چنین دید تصمیم گرفت آزمایشها و تحقیقاتش را در جای دیگری دنبال کند. دانشگاه هایدلبرگ، اخیرا رشته پزشکی دایر کرده بود و استادی شیمی آنجا را شیمیدان آلمانی لئوپولد گملین بر عهده داشت. وهلر به این دانشگاه آمد و از آنجا در رشته پزشکی دانش‌آموخته شد. اما پروفسور گملین به او پیشنهاد کرد که به جای حرفه پزشکی علم شیمی را دنبال کند. وهلر پند او را شنید و به استکهلم رفت و زیر نظر شیمیدان نامدار سوئدی، برزلیوس به پژوهش در علم شیمی پرداخت.

زمانی که در سوئد کار می‌کرد، به آزمایش‌های موفقیت آمیزی دست زد. او ترکیبی از ازت، کربن، اکسیژن و نقره تهیه کرد و نام آن را سیانید نقره گذارد. این کشف جالب، توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. شیمیدان آلمانی یوستوس لیبیگ نیز که در پاریس روی مواد محترقه کار می‌کرد، ماده‌ای نظیر ماده اکتشافی وهلر ساخته بود. ظاهرا، مقدار عناصر ازت، کربن، اکسیژن و نقره در این ترکیب جدید و ترکیبی که وهلر ساخته بود با هم فرقی نداشت ولی طرز عمل دو ماده متفاوت بود. این کشف شیمیدانان را به فکر انداخت تا بررسی دقیق‌تری در این مورد انجام دهند. آن‌ها همیشه برای بیان ترکیب شیمیایی از فرمول استفاده می‌کردند، اما کشف اخیر به کلی نظریه‌های پیشین را برهم زد و ثابت کرد که فقط فرمول برای این کار کافی نیست. وهلر و برزلیوس، که اهمیت مساله را فهمیده بودند نام این ویژگی شیمیایی را ایزومر (هم‌پار) نهادند. هم‌پار به ترکیب‌هایی گفته می‌شود که از لحاظ کمیت عناصر شیمیایی یک‌سانند اما ترتیب قرار گرفتن اتمهای مولکول‌های آن‌ها متفاوت است. این کشف سبب شد که هر دو شیمیدان جوان، لیبیگ ۲۱ ساله و وهلر ۲۳ ساله با هم دوست شوند.

وهلر پس از بازگشت از سوئد به برلین رفت و در یک مدرسه بازرگانی معلم شد. در آزمایشگاه مدرسه بار دیگر روی خاصیت سیانیدها مطالعه کرد و موفق به تهیه سیانید شد. هنگامی که مشغول آزمایش سیانید پتاسیم با سولفات آمونیوم بود مشاهده کرد که از محلول بدست آمده بلورهای سفید رنگی به شکل سوزن خارج می‌شود و این بلورها چیزی جز سیانید آمونیوم یا اوره نبود.

وهلر در سال ۱۸۲۷ برای نخستین بار عنصر آلومینیوم را در آزمایشگاه تهیه کرد. او همچنین عناصری مثل بریلیوم، ترمیوم و وانادیوم را کشف کرد.