شیمی پیام نور
                                 

                                                                    رنگرزی

                                         قسمت اول : علوم الیاف

 

                                            

 

رنگرزی یکی از زیباترین و کهن ترین هنرها و صنایع می باشد ،دانشجویان رشته  مهندسی نساجی ( گرایش شیمی نساجی ) علاوه بر مطالعه دروس پایه شیمی ،دروس علوم الیاف ، رنگرزی  ، و تکمیل انواع کالای نساجی را نیز می آموزند (از این به بعد، هر جا که صحبت از رنگرزی کالای نساجی می شود منظور رنگرزی به  صورت الیاف یا نخ یا پارچه است ). در این پست سعی می گردد چکیده ای از درس علوم الیاف خدمتتان ارائه شود و انشاالله ادامه آن و همچنین شیوه های رنگرزی در پست های بعدی خواهد آمد.( به ادامه مطلب مراجعه نمایید )

 

 انواع الیاف نساجی : 1- الیاف طبیعی 2- الیاف مصنوعی 3- الیاف نیمه مصنوعی یا بازیافته

 الیاف طبیعی (natural fibers) از نظر منشا به سه گروه زیر تقسیم می شوند :

      الف-  الیاف معدنی : مصرف این نوع الیاف در صنعت نساجی محدود است وفقط در پارچه های        

             ضدحریق استفاده می شود . مثل آزبست ( که امروزه به خاطر خطرات آن مصرف آن ممنوع  

             شده است.

 

       ب-الیاف گیاهی : همه آنها پایه سلولزی دارند مانند پنبه ، کتان ، کنف

       ج-الیاف حیوانی : همه آنها پایه پروتئینی دارند مانند پشم و ابریشم

الیاف مصنوعی(synthetic fibers ) خود به گروه های زیر تقسیم بندی می شود :

      الف- پلی استرها: مانند داکرون ، تریلین

      ب- پلی آمیدها :مانند نایلون 6 و نایلون66

      ج-پلی وینیل ها : مانند پلی آکریلو نیتریل ،پلی وینیل کلراید ، پلی استایرن و .....

 

 الیاف نیمه مصنوعی یا بازیافته (regenerated fibers ): که با تغییرات شیمیایی بر روی الیاف طبیعی به وجود می آید مانند ویسکوز که حاصل خالص سازی سلولز است.

                در پایان انواع پارچه های موجود در بازار به همراه بعضی از خواص حضورتان معرفی می گردد.

 

پنبه ای :  نازك، خنك، مقاوم و مناسب تابستان.

كتان: سطحي صاف و درخشان دارد. چروك‌پذير است، اما زود خشك مي‌شود. آكار و آرو نيز از خانواده كتان است.

چيت:  پنبه‌اي، نقشدار و مقاوم در برابر ساييدگي.

چلوار:  پنبه ای، آهاردار و سفيد، مناسب براي ملحفه و روبالشي.

گاباردين:  مقاوم و مستحكم، با راه‌راه‌هاي كج.

پاتيست:  ظريف بافت، مات و رنگي.

كلوكه:  پنبه ای ، مثل كرپ معروف به پارچه چادري

بروكات:  پنبه ای ، برجسته با سطحي درخشنده.

كرباس:  پنبه‌اي، درشت بافت، سفيد و مناسب نظافت. معروف به پارچه كفن.

متقال:  از اقوام كرباس، اما لطيف‌تر.

پشمي : گرم و نگهدارنده حرارت، مناسب زمستان. پس از شستن نبايد عمودي آويزان شود، روي سطحي افقي پهن‌ كنيد. فلاتل، كانگا، فوتر و كشميري هم كه از پشم شتر به دست مي‌آيد از همين خانواده‌ است.

ماهوتي : پشمي، ضخيم، كمي براق و پرزدار مثل نمد.

 ساتن يا اطلس:  رويي صيقلي و آينه‌مانند با پشت مات. هنگام شستن به سبب شكنندگي بافت نبايد چنگشان زد

 ابريشمي:  سبك، لطيف، براق و در برابر چروك مقاوم است.

حرير:  نازك و از خانواده ابريشم.

مخمل:  با پرزهاي لطيف و صاف و به يك‌سو خوابيده.

چينل:  شبيه مخمل، اما ضخيم‌تر با كرك‌هايي در پشت‌و‌رو.

مخمل كبريتي : با رگه‌هايي صاف و برجسته. حين پهن‌كردن، خوب بتكانيد و در حالي اتو كنيد كه هنوز مرطوب است.

جين:  پنبه‌اي، اما محكم‌تر و معمولا سنگ‌شور شده.

كشباف يا استرج:  با قابليت ارتجاعي و كش آمدن.

كرپ ژورژت:  از خاندان كرپ، اما نه‌چندان لطيف. حين پهن‌كردن قسمت‌هاي چروك را صاف كنيد تا اتو هم نخواهد.

دنيم:  مثل جين، اما با نخ‌هاي سفيد در پود و رنگ شده در تار

 موسلين:  پنبه‌اي است و حواستان باشد كه آب مي‌رود و كوچك مي‌شود.

پوبلين:  بافتي فشرده و بادوام دارد.

ژرسه رومانيت:  محكم، ارتجاعي و قابل كش آمدن، از پشم.

ويسكوز :  از الیاف بازیافتی،نرم ،براق ، لطيف، گرم اما خنك‌تر از ابريشم.

نايلوني : رطوبت كمي به خود مي‌گيرد. مستحكم، الاستيك و كشش‌مند است. زود خشك مي‌شود. در برابر ساييدگي مقاوم است.

پلي‌استر:  مقاوم در برابر چروك و معروف به بشور و بپوش.

  فاكون:  مات و براق.

دوشس:  نيمه‌مصنوعي، درخشان، مستحكم، از جنس ساتن.

ململ : نخي، لطيف و نازك.