شیمی پیام نور
به موجب قانون دستیابی به فناوری هسته ای صلح آمیز، مصوبه مجلس شورای اسلامی مورخ 84;/3;/8 سیاستگذاری و برنامه ریزی در مورد تربیت نیروی... 

به موجب قانون دستیابی به فناوری هسته ای صلح آمیز، مصوبه مجلس شورای اسلامی مورخ 84;/3;/8 سیاستگذاری و برنامه ریزی در مورد تربیت نیروی... 

به موجب قانون دستیابی به فناوری هسته ای صلح آمیز، مصوبه مجلس شورای اسلامی مورخ 84/3/8 سیاستگذاری و برنامه ریزی در مورد تربیت نیروی انسانی متخصص و اولویت بندی در علوم و فناوری هسته ای و تحقق یافته های آنها در صنعت هسته ای مربوط به توسعه نیروگاه های هسته ای و چرخه سوخت هسته ای توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان انرژی اتمی ایران انجام خواهد شد. تحقق هرچه سریعتر مصوبه مجلس شورای اسلامی، در خصوص برخوردار نمودن کشور از فناوری صلح آمیز هسته ای، از جمله دستیابی به چرخه سوخت هسته ای برای تولید 20 هزار مگاوات برق هسته ای، مستلزم سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت های علوم و فناوری کشور می باشد. بویژه تدوین برنامه جامع توسعه منابع انسانی و استراتژی پژوهش و فناوری برای صنعت هسته ای کشور از الزامات استراتژی بلند مدت این صنعت به شمار می آید.

 

● چشم انداز پژوهشی صنعت هسته ای ایران

در راستای اجرای برنامه های پژوهشی و فناوری مندرج در سند چشم انداز بیست ساله (به افق 1404) جمهوری اسلامی ایران و برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی 88-،1384 اهداف ذیل هدف گذاری خواهد شد:

▪ برپا سازی نظام جامع پژوهش و فناوری،

▪ گسترش بازار محصولات دانایی محور و دانش بنیان،

▪ تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی،

▪ نوآوری و گسترش نقش بخش خصوصی و تعاونی در این قلمرو،

و با توجه به اهداف کلی مندرج در سند ملی توسعه بخش انرژی هسته ای (در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران)

▪ توسعه و گسترش علوم و فنون هسته ای در کشور و ایجاد زیربنای علمی و فنی لازم با استفاده از آن در برنامه های توسعه کشور

▪ اهتمام به کاربرد علوم و فنون اتمی در صنایع، کشاورزی، پزشکی و خدمات

▪ ایجاد خدمات فنی مورد نیاز کشور در زمینه علوم و فنون هسته ای

▪ تولید و توزیع رادیو ایزوتوپها و سایر مواد و تجهیزات مورد نیاز برای کاربرد علوم و فنون هسته ای کشور و بند های مختلف آن سند مانند:

ـ بند 3-1- تحقیق و توسعه علوم و فنون هسته ای

ـ بند 1-2-تعامل فعال با اقتصاد جهانی و مجامع بین المللی

ـ 3-3- فناوری و توسعه علمی

ـ بند 4- نقش و جایگاه این بخش در تحقق اهداف چشم انداز

● براساس

▪ اهداف کلان تدوین شده بر مبنای بومی نمودن لزوم تفکیک دستگاه های اجرایی، به منظور پایش مناسبات فعالیت ها و کنترل عملکردها بر مبنای هزینه های انجام شده

▪ در پی تغییر ساختار تشکیلاتی و تغییرات عمده در سیستم مدیریتی و برنامه ریزی سازمان انرژی اتمی ایران بویژه در حوزه برنامه ریزی و اجرای طرح های پژوهشی در زمینه کاربردهای مختلف علوم و فنون هسته ای

▪ استفاده بهینه از کاربردهای علوم و فنون هسته ای در توسعه پایدار کشور

▪ و در نهایت براساس ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای وابسته به سازمان انرژی اتمی ایران با هدف اجرای طرح های بنیادی و اساسی و انجام پروژه های هدف دار با نگاه دقیق به نیازهای فنی و تخصصی کشور در حوزه علوم و فنون هسته ای تأسیس شد.

● اهداف علمی و عملی در پژوهش های صنعت هسته ای

1) بررسی و شناسایی نیازهای پژوهشی در زمینه انرژی هسته ای و علوم وابسته به آن نظیر پرتوهای یونساز، پلاسما، گداخت و لیزر در چارچوب صنعت، پزشکی، کشاورزی و انرژی

2) اجرای طرح های پژوهشی بنیادی کاربردی و توسعه ای به منظور تحقق اهداف پژوهشی

3) همکاری پژوهشی با دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی داخل و خارج کشور به منظور ارتقای کیفیت فعالیت های پژوهشی در زمینه مرتبط با اهداف پژوهشگاه با رعایت قوانین و مقررات مربوط

4) انتشار مجله، کتاب علمی و جزوه، تولید نرم افزار و برنامه های رایانه ای متناسب با اهداف پژوهشگاه طبق ضوابط و مقررات مربوط

5) برگزاری همایشهای علمی و ارایه دستاوردهای پژوهشی در قالب کارگاه های آموزشی

6) اجرای همزمان طرح های پژوهشی بنیادی و پروژه های کاربردی در زمینه علوم و فنون هسته ای و علوم وابسته به آن (نظیر پرتوهای یونساز، پلاسما، گداخت و لیزر) در راستای برنامه های توسعه کشور

7) توسعه نوآوری در زمینه کاربرد علوم و فنون هسته ای و علوم وابسته به آن

8) ایجاد ظرفیت ها و فراهم آوردن امکانات مناسب برای اجرای طرح های پژوهشی بنیادی و پروژه های کاربردی

9) تلاش در زمینه تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز برنامه هسته ای کشور

10) تحقیق و توسعه جهت ارایه اقتصادی تولیدات و خدمات در زمینه کاربرد علوم و فنون هسته ای و علوم وابسته، مانند تولید رادیوایزوتوپ های صنعتی و کشاورزی، رادیوداروها، کیتهای دارویی و بیومولکولی، خدمات پرتودهی، انواع لیزرها و ... با ایجاد زیرساختهای مناسب بر پایه استانداردهای مدیریت و کنترل کیفیت مشارکت در پروژه های بین المللی و منطقه ای از طریق آژانس بین المللی انرژی اتمی و دیگر مؤسسات بین المللی جهت ارتقای سطح کیفی فعالیت ها

● برنامه ریزی های لازم جهت رسیدن به اهداف:

ـ ساماندهی نظام پژوهش و فناوری در حوزه کاربردی و هدفدار

ـ انجام پژوهش های بنیادی

ـ پایداری در تشکیلات و زیرساختهای آن

ـ پایه ریزی سیاست مدیریت یکپارچه و تداوم در اجرای آن

ـ تشویق به نوآوری

ـ تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی

ـ انجام پژوهش های هدف دار و سفارشی با توجه به نیازهای کاربران نهایی با در نظر گرفتن منافع اقتصادی و اجتماعی کشور

ـ تأمین بودجه لازم از راه انجام پژوهش های کاربردی و هدف دار

ـ رسیدن به خودکفایی و قطع وابستگی به اعتبارات و بودجه دولتی

● پروژه های علمی- پژوهشی صنعت هسته ای

1) مقالات پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای در سال 1385 (جدول )

2) پروژه های فعال آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران 1386

ـ تهیه کیتهای الیسا برای تشخیص بیماریهای دهان و پایین تنه

ـ امکان سنجی ارتقای راکتور تحقیقاتی (تهران)

ـ مشخصه سازی سایت های داوطلب برای نگهداری پسماند در سطوح پایین و میانه

ـ تحقیق روی پسابهای تهران به وسیله آبشناسی ایزوتوپی و روش های کلاسیک

ـ ایجاد زیربنا برای تهیه مجوز و کنترل امکانات هسته ای

ـ تقویت توانایی های خودی برای در اختیار گرفتن و راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر

ـ توسعه وافزایش رادیو داروها مطابق با شیوه های مناسب ساخت

ـ مطالعه امکان سنجی برای مقابله با رادیو اکتیو ناشی از پسابها و رسوبات

ـ پرتو فرآوری مواد پلیمری به وسیله بیم الکترونی

ـ توسعه منابع انسانی و تقویت فناوری هسته ای

3) تألیف و ترجمه

ـ روش های آزمایشگاهی رادیو ایزوتوپ (ترجمه محمد قنادی مراغه)

ـ چرخه سوخت هسته ای (ترجمه و تدوین محمد قنادی مراغه)

ـ انرژی (مبانی، منابع، فناوری های پیشرفته و محیط)، (تألیف احمدنوازگلی کند، محمد قنادی مراغه و افشین بوربور اژدری)

4) کتب در دست چاپ

ـ کانسارها (اورانیوم گرمایی)، (مترجم محمدیزدی و خالق خوشنودی)

ـ مبانی علوم و مهندسی هسته ای (ترجمه و تدوین محمد قنادی مراغه)

ـ سیاستگذاری انرژی هسته ای با برنامه ریزی و مدیریت پروژه (تألیف یوسف صدیق، شهرام صیدلی و احمد امام جمعه)

ـ ترکیبات فلوتورید وعوارض آنها در انسان (تألیف احمد گلفام و صولت ثناء)

ـ پرتو دهی مواد غذایی و اثرات بیولوژیکی آن (تألیف حسین خلفی، محمد قنادی مراغه، فایز فاطمی و ابوالفضل دادخواه)

ـ کاربرد ایزوتوپ پایدار در مدیریت خاک و تغذیه (تألیف میراحمد موسوی شلمانی)

5) اختراعات

ـ سیستم هوشمند تنظیم پرتو لیزر

ـ سیستم جدید دوشش ژنراتور

6) اولویت های علمی- پژوهشی در پژوهشکده فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای

ـ سازمان انرژی اتمی ایران در تأسیس پژوهشکده فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای اهداف کلان و بلندمدتی را در حوزه فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای از طریق پژوهش های نظری و کاربردی در جهت نیل به اهداف سازمان و پاسخگویی به نیازها و ضرورت های کشور دنبال می کند که این اهداف عبارتند از:

ایجاد بستر های لازم برای پژوهش های پایه در زمینه فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای و تمام زیر شاخه های آن.

ـ ایجاد و توسعه زیربناهای علمی، فنی، آزمایشگاهی به منظور توسعه و شکوفایی دانش های بنیادی در زمینه فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای.

کسب و ایجاد نوآوری های لازم در زمینه دانش های بنیادی و کاربردی در زمینه فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای.

ـ کاربردی نمودن بخش هایی از فعالیت های پژوهشی در زمینه فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای به منظور رفع نیاز کشور در بخش های علوم، صنایع و خدمات.

ـ تربیت و پرورش متخصصین و دانشمندان در زمینه فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای و افزایش تعداد آنها در کشور.

ـ افزایش مهارتهای تخصصی دانشمندان فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای کشور، به منظور استفاده از خدمات فنی و مشاوره ای آنها در سازمان انرژی اتمی ایران،صنایع مختلف و خدمات. توسعه مرزهای دانش بنیادی و کاربردی فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای در کشور و تعامل سازنده با کشورهای دیگر.

طراحی، ساخت، راه اندازی و بهره برداری از تجهیزات اندازه گیری و تشخیصی پارامترهای هسته ای مورد نیاز سازمان انرژی اتمی و بخش های مختلف صنایع و خدمات. طراحی، ساخت، راه اندازی و بهره برداری از سیستم ها، دستگاه ها و رآکتورهای کوچک و بزرگ در علوم و فنون مرتبط با فیزیک پلاسما و گداخت هسته ای به منظور استفاده تحقیقاتی و کاربردی از آنها توسط محققان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی و دیگر بخش های مختلف علمی، دانشگاهی، صنایع و خدمات کشور.

ـ پژوهش در زمینه پلاسمای محصور شده در میدان های اپتیکی و مغناطیسی و فناوری های وابسته به آن به منظور دستیابی به همجوشی هسته ای کنترل شده. دستیابی به دانش و فناوری های لازم برای ساخت رآکتورهای گداخت هسته ای.

ـ ارتقا و بهینه سازی تجهیزات و دستگاه های موجود در صنعت هسته ای کشور.

7) اولویت های علمی- پژوهشی در پژوهشکده لیزر و اپتیک

ـ قطع وابستگی از کشورهای خارج در حد امکان و دستیابی به فناوری روز و رسیدن به خوداتکایی نسبی در زمینه تجهیزات مورد نیاز لیزر از مهمترین سیاست های تعریف شده در این پژوهشکده می باشد و اهداف کوتاه مدت و بلند مدت این مرکز در راستای این سیاست تعریف شده است.

ـ مهمترین اهداف پژوهشکده لیزر و اپتیک به شرح زیر می باشد: تجهیز پژوهشکده به عنوان کانونی برای فناوری لیزر و کاربردهای آن و ارایه خدمات تکنولوژیکی و تحقیقاتی به کلیه مراکز آموزشی و تحقیقاتی و کاربردی کشور.

ـ طراحی و ساخت لیزرهای مختلف با توجه به نیازهای عمومی کشور.

ـ بسط و گسترش فناوری های وابسته به لیزر.

ـ ایجاد خطوط تولید لیزر و قطعات مربوطه جهت وارد نمودن لیزر در کاربردهای صنعتی، پزشکی، مخابرات و ...

ـ تدارک و تأمین نیازهای مراکز تحقیقاتی و غیرتحقیقاتی در رابطه با لیزر و یا خدمات مربوطه به پشتیبانی فنی سیستم های لیزری موجود در کشور.

ـ گسترش و تقویت مراکز پژوهشی در زمینه تکنولوژی لیزر و کاربردهای آن و همکاری نزدیک با مراکز تحقیقاتی و پژوهشی کشور در این رابطه.

ـ تربیت کادر متخصص و ورزیده در فناوری لیزر و علوم وابسته.

ـ تولید دانش و فناوری مربوطه به جهت این که توسعه پایدار اقتصادی در بازارهای رقابتی دنیا نیازمند مشارکت مستقیم در تولید دانش است.

8) اولویت های علمی- پژوهشی پژوهشکده تحقیقات و توسعه رآکتورها و شتاب دهنده ها

ـ سازمان انرژی اتمی ایران در تأسیس پژوهشکده تحقیقات و توسعه رآکتورها و شتاب دهنده ها اهداف کلان و بلند مدتی را در حوزه فیزیک هسته ای، فیزیک رآکتور و شتاب دهنده ها، از طریق پژوهش های نظری و کاربردی در جهت نیل به اهداف سازمان و پاسخگویی به نیازها و ضرورت های کشور دنبال می کند که این اهداف عبارتند از:

ـ ایجاد بسترهای لازم برای پژوهش های پایه در زمینه رآکتورها و شتاب دهنده ها و تمام زیرشاخه های آن.

ـ ایجاد و توسعه زیربناهای علمی، فنی، آزمایشگاهی به منظور توسعه و شکوفایی دانش های بنیادی در زمینه فیزیک هسته ای.

ـ کاربردی نمودن بخش هایی از فعالیت های پژوهشی در زمینه رآکتورها و شتاب دهنده ها به منظور رفع نیاز کشور در بخش های علوم، صنایع و خدمات.

ـ تربیت و پرورش متخصصین و دانشمندان در زمینه رآکتورها و شتاب دهنده ها و افزایش تعداد آنها در کشور.

ـ توسعه مرزهای دانش بنیادی و کاربردی در کشور و تعامل سازنده با کشورهای دیگر.

ـ طراحی، ساخت، راه اندازی و بهره برداری از تجهیزات اندازه گیری و تشخیصی پارامترهای هسته ای مورد نیاز سازمان انرژی اتمی و بخش های مختلف صنایع و خدمات.

ـ طراحی، ساخت، راه اندازی و بهره برداری از سیستم ها، دستگاه ها و رآکتورهای کوچک و بزرگ به منظور استفاده تحقیقاتی و کاربردی از آنها توسط محققان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی و دیگر بخش های مختلف علمی، دانشگاهی، صنایع و خدمات کشور.

ـ دستیابی به دانش و فناوری های لازم برای ساخت رآکتور های شکافت هسته ای.

ـ ارتقا و بهینه سازی تجهیزات و دستگاه های موجود در صنعت هسته ای کشور.

ـ طراحی رآکتورهای کوچک و مدرن برای تولید انرژی. در این رده رآکتورها طراحی ساده تر دارند و تولید سوخت آنها از نظر اقتصادی باصرفه تر است.

9) اولویت های علمی- پژوهشی در پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی

ـ تحقیق در زمینه افزایش تولید برخی از محصولات زراعی، باغی و دامی با استفاده از روش های هسته ای.

 

ـ توسعه کشت گیاهان مقاوم به شوری در مناطق شور کشور با استفاده از روش های هسته ای.

ـ تحقیق، طراحی، ساخت و بهینه سازی سیستم های تصویربرداری پزشکی هسته ای و تجهیزات مرتبط.

ـ تحقیق، تولید انواع رادیوایزوتوپ های پزشکی و صنعتی و رادیو داروهای تشخیصی و درمانی (با استفاده از شتاب دهنده سیکلوترون).

ـ طراحی و ساخت دستگاه های مونیتورینگ و اندازه گیری پرتوهای یون ساز.

ـ طراحی و ساخت سیستم های کالیبراسیون استاندارد میدان پرتوهای ایکس، گاما، بتا و نوترون.

ـ تولید ایزوتوپ های پایدار.

ـ تحقیقات و گسترش کاربردهای پرتوهای یون (مهندسی یون).

ـ تولید بذور و لاین های اصلاح شده گیاهان زراعی و باغی.

ـ معرفی و تولید گیاهان مقاوم به شوری.

ـ افزایش بهره وری در مصرف آب، کود و سم.

ـ تولید واکسن های دامی با استفاده از روش پرتوتابی.

ـ استفاده از پرتودهی جهت کنترل آفات انباری.

ـ افزایش زمان نگهداری قارچ خوراکی به صورت تازه، توسط اشعه گاما.

ـ استفاده از روش پرتودهی به منظور جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی و مواد غذایی.

ـ بررسی آلودگی های میکروبی گوشت و استفاده از پرتوگاما برای کاهش بار میکروبی.

ـ استفاده از پرتو گاما در تهیه واکسن سالمونلا.

ـ ارزیابی روش های متعدد تهیه PPD در مراحل مختلف.

ـ احداث، تجهیز و راه اندازی خانه حیوانات آزمایشگاهی.

ـ بررسی امکان توسعه دامنه پرتودهی دستگاه گاما برای دزهای پایین و کالیبراسیون و دزیمتری.

ـ تولید کیت های تشخیصی رادیو ایمونوانسی.

ـ تولید رادیو داروهای مورد نیاز کشور (با استفاده از شتاب دهنده).

ـ توسعه امکانات پژوهشی شتاب دهنده سیکلوترون کرج.

ـ تولید ایزوتوپ های پایدار به روش EMIS ، بهینه سازی شرایط تولید، استفاده از سایر روش های تولید ایزوتوپ.

ـ ساخت چشمه های یونی.

ـ امکان سنجی، طراحی ساخت سیستم جداکننده الکترومغناطیسی.

ـ طراحی و ساخت سیستم های خلأ (پمپ دیفیوژن).

ـ توسعه کاربردی یون و پرتوهای یونی و کاشت یون.

ـ ساخت فیلم های نازک با استفاده از روش های شیمیایی و فیزیکی و اصلاح آنها به کمک پرتوهای یونی.

ـ طراحی، ساخت و تولید دستگاه های الکترونیک هسته ای.

ـ ارایه خدمات کالیبراسیون دزیمترها و میدان پرتوها در سطح تراپی و حفاظتی.

ـ چاپ مقالات در نشریات معتبر داخی و خارجی.

ـ مشارکت در تدوین استانداردهای هسته ای ملی.

ـ برگزاری کارگاه های آموزشی ملی و منطقه ای.

ـ پژوهش، طراحی، ساخت و تولید آشکار سازهای هسته ای.

10) اولویت های علمی - پژوهشی در پژوهشکده کاربرد پرتوها

ـ ایجاد ارتباط با پژوهشکده های دیگر به منظور انجام پروژه های محوله از سوی پژوهشگاه.

ـ ایجاد ارتباط با صنایع و مؤسسات پژوهشی.

ـ توسعه دامنه استفاده از سیستم ها و روش های پرتو فراوری.

ـ نظارت بر روند کار و انجام پروژه های تحقیقاتی در گروه های پژوهشی.

ـ دکتر محمد قنادی مراغه، رییس پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای

ـ همکاری و مشارکت در امور آموزشی مربوطه که از طرف پژوهشگاه محول می گردد.

ـ شناسایی انواع فناوری اطلاعات، کاربردهای آن و کسب دانش نوین مورد نیاز.

ـ حضور در مجامع علمی و پژوهشی، سازمان ها، نمایشگاه های تخصصی داخلی و خارجی جهت تبادل اطلاعات و کسب تجربیات جدید.

ـ ایجاد زمینه های مناسب جهت ارتقای سطح علمی افراد موجود و تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز.

ـ ایجاد ارتباط متقابل با مراکز و دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی، پژوهشی و صنعتی.

ـ پذیرش و انجام طرح های پژوهشی در زمینه های پرتوفرآوری، پلیمر و دزیمتری.

ـ انجام آزمون های مختلف پلیمری، دزیمتری و میکروبیولوژی در آزمایشگاه های مربوطه.

11) اولویت های علمی- پژوهشی در پژوهشکده چرخه سوخت هسته ای

ـ توسعه و گسترش پژوهش در زمینه چرخه سوخت هسته ای.

ـ بسترسازی مناسب برای ارتقای فعالیت های پژوهشی مرتبط.

ـ دستیابی به دانش و فناوری روز دنیا در زمینه چرخه سوخت هسته ای.

ـ شناسایی، برنامه ریزی و اجرای طرح های پژوهشی کاربردی در راستای پشتیبانی علمی - فنی تأسیسات مختلف چرخه سوخت هسته ای.

ـ بسط و گسترش مرزهای دانش و ایجاد و ابداع فناوری های جدید در زمینه چرخه سوخت هسته ای.

ـ تحقیق، توسعه، اصلاح و بهبود سیستم ها و روش های تولید سوخت هسته ای.

ـ رفع نیازهای پژوهشی معاونت تحقیقات و فناوری و شرکت های وابسته به سازمان انرژی اتمی.

ـ تربیت و آموزش نیروی انسانی متخصص در زمینه چرخه سوخت هسته ای.

ـ هدایت و مدیریت پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری در زمینه چرخه سوخت هسته ای.

12) اولویت های علمی- پژوهشی در پژوهشکده علوم هسته ای

ـ انجام تحقیقات پایه در علوم هسته ای.

ـ فراهم آوردن زیربنای علمی برای گسترش علوم و فنون هسته ای کشور.

ـ فراهم آوردن امکانات لازم برای ایجاد خودکفایی در زمینه علوم و فنون هسته ای.

ـ تربیت کادر متخصص هسته ای.

ـ همکاری با دانشگاه ها و مراکز علمی، آموزشی.

با توجه به اهمیت و بزرگی این پژوهشکده در سطح پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، قسمتی از فعالیت های آزمایشگاه های این مجموعه ذکر می گردد.

13) آزمایشگاه های تحقیقاتی جابربن حیان

در سال 1369 آزمایشگاه های تحقیقاتی جابربن حیان تأسیس گردید. در بدو تأسیس فعالیت هایی نظیر آزمایش های تجزیه ای و جداسازی به روش شیمیایی و هسته ای و نیز تحقیقات بنیادی مورد توجه بودند. پس از گذشت دو سال از آغاز فعالیت آزمایشگاه، با هدف گسترش فعالیت تحقیقاتی و علمی و با نظر مساعد آقای دکتر قنادی و نیز تلاش های پیگیرانه رییس محترم پژوهشکده علوم هسته ای این آزمایشگاه با راه اندازی و تجهیز بیش از 20 آزمایشگاه، گستره فعالیت های پژوهشی خود را با زمینه های کاری مختلفی نظیر طراحی، جداسازی، استخراج و محاسبات و ... بسط داد.

در حال حاضر آزمایشگاه های تحقیقاتی جابربن حیان با بیش از 30 آزمایشگاه مجهز و مدرن و نیز بهره مندی از پرسنل مجرب و توانا به عنوان یک آزمایشگاه ملی هسته ای در سطح کشور مطرح می باشد. بررسی آمار فعالیت علمی- پژوهشی آزمایشگاه های تحقیقاتی جابربن حیان در 17 سال گذشته بیانگر جایگاه بی نظیر و والای این مرکز تحقیقاتی در نظر اهل فن می باشد، به نحوی که اکثر مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی کشور آن را به عنوان یک مرجع معتبر پذیرفته و تا آنجا که آژانس بین المللی انرژی اتمی هم این آزمایشگاه را مدنظر قرار داده است و برخی آنالیز های استاندارد ارجاع شده از سوی آژانس در این آزمایشگاه انجام می گیرد.

از بارزترین فعالیت های علمی این آزمایشگاه تربیت دانشجویان بویژه در دوره دکترا می باشد. اکنون بسیاری از مدیران پروژه های چرخه سوخت هسته ای، پژوهشگاه علوم فنون هسته ای و شرکت های وابسته به سازمان، محققینی می باشند که به نحوی در این آزمایشگاه به فعالیت های علمی- تحقیقاتی مشغول بوده اند.

14) آزمایشگاه شیمی تجزیه

این آزمایشگاه عمدتاً، در زمینه های مختف شیمی تجزیه و روش های مختلف آنالیز مواد فعالیت دارد و با در اختیار داشتن تجهیزات آزمایشگاهی مناسب و بهره گیری از کارشناسان و افراد باتجربه طی سال های گذشته دستاوردهای قابل توجهی را در موارد مختلف داشته است.

15) گروه پژوهشی فیزیک (فیزیک نظری و ریاضیات)

این واحد در دو شاخه فیزیک نظری و ریاضیات به فعالیت های علمی و پژوهشی اشتغال دارد.

16) آزمایشگاه فیزیک نوترون

استفاده از نوترون کاربردهای زیاد و متنوعی در علوم مختلف و صنعت دارد. آزمایشگاه فیزیک نوترون با هدف استفاده از این کاربردها تأسیس یافته و در سال های اخیر توسعه و تجهیز شده است.

راکتور تحقیقاتی تهران، از نوع استخری با قدرت 5 مگاوات، در آذرماه سال 1346 شروع به کار نموده است. این راکتور با داشتن تسهیلات پرتودهی شامل هفت کانال پرتو نوترون، دو سیستم پنوماتیک و ستون حرارتی، امکان انجام اندازه گیری های مختلف در زمینه فیزیک راکتور، فیزیک نوترون و اثر تشعشعات نوترون و گاما بر ماده را فراهم می سازد.

استفاده و بهره برداری از پرتو نوترون و گامای حاصل از قلب راکتور، انواع مولدهای نوترون و چشمه های نوترون و گاما در برنامه های تحقیقاتی- کاربردی در زمینه های فیزیک کاربردی، فیزیک پزشکی، بیولوژی، کشاورزی و صنعت از اهداف مهم گروه فیزیک نوترون است.

17) آزمایشگاه فیزیک حالت جامد

گروه فیزیک حالت جامد در اواخر سال 1354 در مرکز تحقیقات هسته ای تشکیل شد و اهداف آن در چارچوب اهداف مرکز در رابطه با تحقیقات بنیادی و کاربردی بر روی مواد جامد مورد نیاز تکنولوژی (فناوری) اتمی و هسته ای پیشرفته بوده است و تاکنون براساس اولویت های مورد نیاز سازمان طرح های درازمدتی ارایه داده و به اتمام رسانیده است. در حال حاضر اهم فعالیت های این گروه در چارچوب طرح های دراز مدت به طور خلاصه عبارتند از:

ـ طرح دراز مدت شماره 1: تحقیقات بنیادی و کاربردی در پیاده نمودن فناوری رشد بلور و پروسس (فرآوری) بلورها جهت کاربرد آنها در صنایع هسته ای، اپتیک و لیزر.

ـ طرح درازمدت شماره 2: بررسی و تحقیق در مورد اثر تابش های هسته ای بر روی مواد بلوری.

طرح دراز مدت شماره 3: تحقیقات بنیادی و کاربردی در پیاده کردن فناوری ساخت لایه های نازک به روش های شیمیایی، الکتروشیمیایی و فیزیکی به منظور کاربرد آن در صنعت هسته ای و صنایع وابسته به آن.

ـ طرح درازمدت شماره 4: پژوهش های بنیادی و کاربردی در رابطه با فیزیک مواد جامد بلوری و غیربلوری.

18) گروه پژوهشی رادیو ایزوتوپ

اهم فعالیت های آزمایشگاه تولید رادیوایزوتوپ که به طور مستمر از سال 1362 آغاز شده و با تأسیس آزمایشگاه های مجهز و امکانات راکتور تحقیقاتی به تدریج گسترش و توسعه یافته بیشتر در زمینه تولید رادیوداروها، کیت های رادیو دارویی، کیت های هورمونی رادیوایمونواسی و نیز چشمه های پرتوزای درمانی و صنعتی می باشد. ضمناً طراحی سیستم های هسته ای برای صنایع و کارخانجات در کشور، نشت یابی در لوله های نفتی به کمک ردیاب های هسته ای و بررسی خاکستر زغال سنگ در کارخانه های مرتبط از دیگر وظایف آزمایشگاه تولید رادیو ایزوتوپ می باشد.

19) گروه پژوهشی علوم مهندسی (آزمایشگاه فیزیک بهداشت)

اساسی ترین وظیفه فیزیک بهداشت، کنترل و نظارت بر کلیه فعالیت های آزمایشگاه ها و مراکز کار با پرتو در سطح پژوهشکده علوم هسته ای می باشد.

20) اولویت های علمی - پژوهشی پژوهشکده مواد

ـ مطالعه پژوهشی و ساخت لایه های نازک و کاربرد آنها در علوم و فنون هسته ای.

ـ مطالعه پژوهشی، طراحی و ساخت نانو ساختارها و کاربرد آنها در صنایع هسته ای.

ـ مطالعه پژوهشی و ساخت شیشه های سربی مورد نیاز سلول های داغ.

ـ مطالعه پژوهشی، تحقیق و تولید مواد هسته ای (از جمله گرافیت و آلیاژ های فلزی مورد استفاده در صنایع هسته ای)